Znajomość cyklu miesiączkowego nie tylko pozwoli Ci lepiej zarządzać swoją płodnością, ale przede wszystkim ułatwi zrozumienie własnego ciała i jego potrzeb. Bo cykl menstruacyjny to nie tylko miesiączka i owulacja. To ciągły proces wewnętrznych przemian: nieustającego tworzenia i burzenia, które wpływają na Twoje ciało i poziom energii.
Od momentu pierwszej miesiączki w Twoich jajnikach znajduje się ok. 400 tys. pęcherzyków jajnikowych1 kryjących w sobie – jeszcze niedojrzałe – komórki jajowe. W czasie każdego cyklu, który trwa średnio 28 dni, dojrzewa od 10 do 20 pęcherzyków2, ale tylko jeden, nazywany pęcherzykiem Graafa, uwalnia dojrzałą komórkę jajową. To właśnie owulacja. Dla dalszej części cyklu ważne jest nie tylko to, co się dzieje z komórką jajową, ale także, co dzieje się z pozostałością po pęcherzyku. Ten po owulacji przekształca się w ciałko żółte3, a jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia, zupełnie zanika. W naszej podróży po cyklu to właśnie od jego zniknięcia wszystko się zaczyna.
Dni 1.–14. – Faza folikularna
Pierwszy dzień miesiączki to tak naprawdę dzień „0” – jednoczesny koniec starego i początek nowego cyklu menstruacyjnego. Zanik ciałka żółtego wywołuje gwałtowny spadek poziomu hormonów w organizmie3. Stąd często w tym czasie mamy mniej energii czy gorsze samopoczucie, określane często jako napięcie przedmiesiączkowe. Dla macicy to jasny sygnał, że podczas tego cyklu nie doszło do zapłodnienia. Rozpoczyna więc złuszczanie rozrastającej się przez ostatnie tygodnie (z myślą o zagnieżdżeniu się w niej potencjalnego embrionu) warstwy błony śluzowej (endometrium), czyli miesiączkę6. Czas krwawienia jest różny u każdej kobiety. Może trwać trzy dni, a może i siedem. Jeżeli utrzymuje się dłużej niż tydzień, warto skonsultować się z lekarzem ginekologiem. [Tu znajdziesz więcej informacji o czasie trwania miesiączki i prawidłowym miesiączkowaniu].
Jeszcze w czasie miesiączki przysadka mózgowa rusza z produkcją hormonu folikulotropowego (FSH). Wraz ze wzrostem jego poziomu rozpoczynają się gorączkowe przygotowania do kolejnej owulacji6. Równocześnie na posterunku pojawia się nie jeden, ale średnio od 10 do 20 pęcherzyków jajnikowych, z których każdy zawiera komórkę jajową! Koniec końców zaszczyt wydania na świat dojrzałej komórki jajowej przypadnie w udziale tylko jednemu.
W tym samym czasie na nowo zaczyna przyrastać endometrium, przygotowując przytulne miejsce na ewentualną ciążę. Poziom estrogenów we krwi osiąga najwyższy poziom, co uruchamia intensywną produkcję hormonu luteinizującego (LH)6. To on jest odpowiedzialny za owulację.
Dzień 14. – Owulacja
Do pęcherzyków dociera informacja o zmianie poziomu hormonu luteinizującego. Ich reakcja jest natychmiastowa: jeden z pęcherzyków skonfrontowany z LH dosłownie wybucha, wyrzucając z siebie komórkę jajową3,6 (czasami komórek może być więcej – wtedy możliwa jest ciąża bliźniacza). Jakie są tego objawy? W tym momencie część kobiet doświadcza silnego ukłucia w podbrzuszu lub dolnej części pleców, może też pojawić się plamienie5. To właśnie owulacja. Już na kilka dni (najczęściej pięć) przed nią wydzielina z waginy zmienia się w śluz przypominający bardzo rozciągliwe kurze białko, które ma ułatwiać plemnikom przemieszczanie się4. W tym czasie prawdopodobieństwo zajścia w ciążę jest największe. Ile trwa owulacja? Zazwyczaj od owulacji do kolejnej miesiączki mija ok. 14 dni6.
Dni 14.–28. – Faza lutealna
Na tym etapie cyklu komórka jajowa, która przed chwilą w wielkim stylu opuściła jajnik, rozpoczyna swoją 24-godzinną podróż w kierunku macicy, a pozostawiony przez nią pęcherzyk przekształca się w ciałko żółte3,6. Wtedy też zwiększa się produkcja progesteronu i estrogenu6. W tym momencie na komórkę jajową czekają dwa scenariusze: jeśli na swojej drodze spotka plemniki i dojdzie do zapłodnienia – wtedy cały cykl zostaje przerwany i w ciele ruszają przygotowania do „planu ciąża”, a wytwarzane przez ciałko żółte hormony pomagają ją podtrzymać.
Jeżeli tak się nie stanie, komórka jajowa zostaje wydalona z ciała lub wchłonięta, a ciałko żółte zanika. Tym samym spada poziom produkowanych przez nie progesteronu i estrogenu, chroniących błonę śluzową macicy przed złuszczaniem6. I cały cykl menstruacyjny może zacząć się na nowo.
1 C.G.D. Brook, P. Clayton, R. Brown, Brook’s Clinical Pediatric Endocrinology,Blackwell Publishing Ltd. 2005, s. 184.
2 D.A. Dumesic, D.H. Abott, Accounting for the Follicle Population in the Polycystic Ovary,„Contemporary Endocrinology: Policystic Ovary Syndrome”, Humana Press, 2008, s. 11.
3 S.M. Hawkins, M.M. Matzuk,enstrual Cycle: Basic Biology, „National Center for Biotechnology Information” 2010, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2913133/ .
4 S. Hsiu‐Wei, Y. Yu‐Chiao, W. Ting‐Yen, C. Ting‐Chang Chang, C. Chao‐Min, Detection of ovulation, a review of currently available methods,„Bioeng Transl Med” 2017, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5689497/ .
5 A.O. Marhino, H.N. Sallam, L. Goessens, W.P. Collins, S. Campbell, Ovulation side and the occurrence of Mittelschmerz in spontaneous and induced ovarian cycles,„British Medical Journal” 1982, nr 284, s. 632.
6 B.G. Reed, B.R. Carr,The Normal Menstrual Cycle and the Control of Ovulation, „National Center for Biotechnology Information” 2018
Hejka! Nazywam się Ewelina Młyńska i jestem mamą 3-ki dzieci oraz pedagogiem. Na moim blogu uczę mamy komunikacji z dziećmi. Hobbystycznie uwielbiam dobry film, makijaż oraz po prostu dobrze zjeść 🙂 Spodziewajcie się wpisów przynajmniej 5 razy w tygodniu. Zapraszam!